حال وش سازمان حقوق بشری حال وش (سیستان و بلوچستان)
به گزارش حال وش/ سه زندانی سیاسی، عقیدتی بلوچ که از سال ۱۳۹۶ تاکنون با اتهامات امنیتی بازداشت، تبعید و محاکمه شده‌اند، در دادگاه‌های اخیر زاهدان با احکام سنگین حبس و مواجه شده‌اند. بر اساس اطلاعات تازه، محمد صالح شهدادزهی به ۱۵ سال و عبدالعزیز ستوان به ۱۵ و ۲۵ سال زندان (با قابلیت اجرای ۲۵ سال) محکوم شده‌اند. از احکام قطعی یک زندانی دیگر یعنی محمود ستوان تا این لحظه اطلاعی در دست نیست.
«محمد صالح شهدادزهی» ۳۵ ساله، فرزند احمد اهل منطقه سرکور شهرستان سرباز، «عبدالعزیز ستوان»، ۴۳ ساله، اهل ایرانشهر، و « محمود ستوان »، ۳۵ ساله، اهل ایرانشهر، توسط حال وش پیشتر احراز شده‌اند.
این سه شهروند بلوچ در سال ۱۳۹۶ در چابهار و ایرانشهر توسط نیروهای اطلاعات به همراه یک زندانی سیاسی عقیدتی دیگر با هویت « ادریس جمشیدزهی » حدودا ۴۴ ساله، اهل ایرانشهر، بازداشت و به بازداشتگاه وزارت اطلاعات زاهدان منتقل شدند. اتهامات مطرح‌شده علیه آنان «اقدام علیه امنیت ملی»، «محاربه» و قتل یک بسیجی به نام عبدالکریم سجادی عنوان شده بود.
به‌گفته منابع حال وش: «این افراد ماه‌ها در بازداشتگاه اطلاعات تحت شکنجه‌های شدید جسمی و روانی قرار گرفتند و اعترافات اجباری از آنان اخذ شد. پس از حدود ۷ ماه بازداشت، در بهمن ۱۳۹۶ به بند ۳ زندان مرکزی زاهدان منتقل شدند.»
در اواخر سال ۱۳۹۷، هر چهار نفر به زندان رجایی‌شهر کرج تبعید و در اندرزگاه ۴، سالن ۱۱ نگهداری شدند. تبعید آنان به صدها کیلومتر دورتر از محل زندگی خانواده‌ها، یکی از فشارهای مضاعف بر این زندانیان و بستگانشان بوده است.
این زندانیان نزدیک به پنج سال در رجایی‌شهر محبوس بودند و در دی‌ماه ۱۴۰۰ به زندان زاهدان بازگردانده شدند تا دادگاهشان برگزار شود.
محمد صالح شهدادزهی در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ با وثیقه ۲ میلیارد تومانی موقتاً آزاد شد. او از اتهام قتل بسیجی تبرئه شد اما در دادگاه‌های اخیر به اتهامات امنیتی به ۱۵ سال زندان محکوم گردید، محمود ستوان نیز در ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ با وثیقه آزاد شد. از حکم قطعی او در رسیدگی اخیر اطلاعی در دست نیست، عبدالعزیز ستوان در زندان باقی ماند و در دادگاه جدید به ۱۵ و ۲۵ سال زندان محکوم شد که حکم ۲۵ سال قابل اجرا اعلام شده است.
این زندانیان به احکام جدید اخیر اعتراض کرده‌اند. پرونده‌ها اکنون برای بررسی مجدد در دیوان عالی کشور در جریان است. بستگان این زندانیان نیز تأکید دارند که تمام مراحل بازداشت و دادرسی با نقض آشکار اصول دادرسی منصفانه همراه بوده است؛ از جمله بازداشت طولانی‌مدت بدون دسترسی به وکیل، شکنجه‌های شدید، اخذ اعترافات اجباری و برگزاری دادگاه‌های غیرعلنی.
این در حالی‌ست که این چهار زندانی در دادگاه کیفری زاهدان در سال‌های گذشته به احکام بسیار سنگینی محکوم شده بودند؛ بر اساس آن احکام، ادریس جمشیدزهی به اعدام محکوم شده و در تاریخ ۲۸ تیرماه ۱۴۰۳، حکم اعدام وی در زندان مرکزی زاهدان به اجرا در آمد و سه زندانی دیگر، یعنی محمد صالح شهدادزهی، محمود ستوان و عبدالعزیز ستوان هر کدام به حبس ابد محکوم شده بودند. این روند قضایی که پس از بیش از پنج سال بلاتکلیفی صورت گرفت، با اعتراض خانواده‌ها مواجه شد و نشان‌دهنده فشارهای امنیتی و فقدان شفافیت در فرآیند رسیدگی بود.
پرونده این چهار زندانی سیاسی، عقیدتی بلوچ نمونه‌ای آشکار از سیاست‌های سرکوب سیستماتیک در قبال زندانیان سیاسی عقیدتی و شهروند بلوچ است، بازداشت‌های گسترده و شکنجه‌های غیرقانونی، تبعید به زندان‌های دور از محل سکونت، بلاتکلیفی طولانی‌مدت، و صدور احکام سنگین بر پایه اعترافات اجباری، همگی نشان‌دهنده نقض مکرر حقوق انسانی و قضایی این زندانیان است.
صدور احکام جدید ۱۵ و ۲۵ سال زندان برای محمد صالح شهدادزهی و عبدالعزیز ستوان، آن‌هم پس از تبرئه از اتهام قتل، پرسش‌های جدی درباره ماهیت سیاسی این پرونده را برجسته کرده است.